Αργαλειός της μαθήτριας Χρυσάφη Ελένης

Στα παλιότερα χρόνια, όλες σχεδόν οι γυναίκες ύφαιναν και ιδιαίτερα τα κορίτσια έφτιαχναν με τον αργαλειό τα προικιά τους. Ακόμα και σήμερα στα χωριά και στις επαρχίες οι περισσότερες γυναίκες ασχολούνται με την υφαντική. Υπάρχουν και επαγγελματίες υφάντρες, καθώς και άνδρες υφαντές.

Ο αργαλειός αποτελείται από τέσσερις κάθετους στύλους, τοποθετημένους έτσι, ώστε να αποτελεί ο καθένας τη γωνία ενός παραλληλόγραμμου. Στους στύλους αυτούς, στις στενότερες πλευρές του παραλληλόγραμμου, στηρίζονται και γυρίζουν δύο κυλινδρικά ξύλα (αντιά). Στο ένα, αυτό που βρίσκεται στο πίσω μέρος του αργαλειού, είναι τυλιγμένο απλωτά το στημόνι, που καταλήγει στο μπροστινό αντί.

Οι κλωστές του στημονιού περνούν μια ? μια από τα νήματα δύο «μιταριών» και κατόπιν από κάθε δόντι ενός ξύλινου χτενιού. Τα μιτάρια ανεβοκατεβαίνουν με τη βοήθεια των «ποδαριών», που βρίσκονται στα πόδια της υφάντρας και είναι δεμένα από τα μιτάρια. Η υφάντρα, πατώντας το ένα ποδαρικό, κάνει να κατεβαίνει το μιτάρι, που είναι δεμένο σ? αυτό και, αντίστοιχα, οι κλωστές του στημονιού, που είναι περασμένες στο μιτάρι αυτό. Τότε σχηματίζεται ένα κενό μέσα από το οποίο περνά η υφάντρια το υφάδι. Κατόπιν πατά το άλλο ποδαρικό, κατεβαίνει το άλλο μιτάρι, σταυρώνει το στημόνι, και με το χτένι η υφάντρια χτυπά το υφάδι για να πάει στη θέση του: δυνατά, αν θέλει να γίνει πυκνό το υφαντό, ανάλαφρα αν το θέλει αραιό.

Έτσι σιγά ? σιγά, γίνεται το πανί που το τυλίγουν στο μπροστινό αντί. Οι αργαλειοί αυτοί λέγονται «απλωτοί», γιατί απλώνεται το υφάδι οριζόντια. Υπάρχουν όμως και οι «κρεμαστοί», που στηρίζονται στον τοίχο, με το αντί του στημονιού να πέφτει κάθετα στο δάπεδο. Σ? αυτούς η υφάντρια στέκεται όρθια ενώ στους πρώτους μένει καθιστή μπροστά στον αργαλειό. Τέτοιους αργαλειούς μεταχειρίζονται στα ταπητουργεία για την κατασκευή χαλιών με παχύ χνούδι.