Σινιά (Ζντιρουσίνια)

Γενικά:

Το σίνι είναι ένας χάλκινος κυκλικός σφυρήλατος δίσκος που μοιάζει με ταψί, αλλά έχει μικρότερο βάθος απ? αυτό και χείλος γυρισμένο προς τα έξω. Το σίνι είναι γνωστό μ? αυτό το όνομα στη Χερσόνησο του Αίμου, τη Μικρά Ασία, τη Ν.Α. Μεσόγειο και τον αραβικό κόσμο. Στην Ελλάδα το έφεραν πολλοί Μικρασιάτες μαζί με τις αποσκευές τους.

Το σίνι χρησιμοποιείται ως μαγειρικό σκεύος, ως δίσκος προσφοράς και ως τραπέζι:

• Ως μαγειρικό σκεύος έπρεπε να είναι επικασσιτερωμένο (γανωμένο) για προστασία από τις οξειδώσεις του χαλκού και χρησίμευε για το ψήσιμο στεγνών τροφών στο φούρνο (πίτες, κουλουράκια, σιροπιαστά).
• Ως δίσκος χρησίμευε για τη μεταφορά φαγητών σε γιορταστικά δείπνα, αλλά και για να ανταλλάσσονται τα δώρα του γάμου. Αποτελούσε επίσης, στο ίδιο εθιμικό πλαίσιο των δυόμισι τελευταίων αιώνων με όριο τον Β? Παγκόσμιο Πόλεμο, το καθιερωμένο ακριβό δώρο του κουμπάρου ή του νονού προς το βαφτιστήρι του. Έτσι, το σίνι συνδέθηκε με έθιμα του κύκλου της ζωής και η χάρη του απέκτησε τελετουργικό χαρακτήρα.
• Ως τραπέζι: το σίνι στηριζόταν πάνω σε μία διπλωτή βάση και ήταν πάντα διακοσμημένο «κεντημένο» όπως έλεγαν. Το «κολύ - σινί», σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης, ενίοτε ήταν ανεπίγραφο. Το σκάλισμα ενός σινιού μπορεί να ποικίλει ως προς την τεχνική, τις μεθόδους και τη θεματολογία. Ο φυτικός διάκοσμος κυριαρχεί, ενώ συχνά απεικονίζονται σκεύη, θρησκευτικά κτίσματα και σπανίως πουλιά και ανθρώπινες μορφές.

Διακόσμηση:

Τα διακοσμητικά θέματα των χαλκουργών σκαλιστών στο σίνι διαφέρουν πολύ από τα αντίστοιχα της λαϊκής ζωγραφικής, ξυλογλυπτικής, λιθογλυπτικής, κεντημάτων και υφαντικής: λουλούδια, μαργαρίτες, φύλλα, ρόδια, κουκουνάρια, κυπαρίσσια, φοίνικες, άκανθοι, στάμνες, νερόμπρικα, ανθοδοχεία, βεντάλιες, εκκλησάκια, αλυσίδες. Πουλιά, κεφάλια, ψάρια, είναι σπάνια και ξαφνιάζουν ευχάριστα. Οι δημιουργοί τους πολύ συχνά χρησιμοποιούν στο κέντρο του σινιού το αστέρι που ως σύμβολο ικανοποιούσε διαφορετικές εθνότητες και θρησκείες.

Το σίνι είναι ένας κύκλος:

Ο κύκλος, θέμα πανάρχαιο σε όλους τους πολιτισμούς, απλός, ακτινωτός, ή στροβιλιζόμενος, συμβολίζει την αέναη κίνηση του σύμπαντος. Στο σίνι ο κεντρικός κύκλος σπανίως μένει ακόσμητος, συνήθως σκαλίζεται με εξάκτινο αστέρι (εξάλφα) που έχει βιβλικό συμβολισμό. Τα κενά ανάμεσα στις ακτίνες καλύπτονται από φύλλα και ανθεμωτά κοσμήματα. Στην πλατιά ζώνη ως την περιφέρεια ο διάκοσμος αποδίδει το σύμπαν, όπου τα φυτικά ή άλλα μοτίβα είναι δηλωτικά μακροβιότητας (κυπαρίσσι), γονιμότητας (ρόδι) και αναγέννησης (φοινικιά).

Στην Αγιάσο έφτιαχναν το ζερντέ (νερό, ρύζι, ζάχαρη, κανέλα), το γλυκό των αρραβώνων στο Ζ(ν)τιρουσίν (σιδερένιο ταψί για γλυκά φούρνου). Όπως σήμερα μοιράζονται οι μπομπονιέρες και προσκαλούνται οι γνωστοί και οι φίλοι στο γάμο, έτσι σε παλιότερες εποχές με τα σινιά μοίραζαν το ζιρντέ κόβοντας τον σε ωραία σχήματα.

Κατά μια πληροφορία, όταν έντυναν τον γαμπρό για το γάμο, αυτός πατούσε μέσα στο Ζ(ν)τιρουσίν για να είναι Ζ(ν)τιρουσνάτους (υγιής, γερός, δυνατός).

Άλλες πάλι φορές χρησιμοποιούσαν το σίνι ως δίσκο και τοποθετούσαν σ? αυτό τα καπατσιαστά και τις λεγκέρες (χάλκινα, κασσιτερωμένα σκεύη).

Της μαθήτριας Λιακάτου Μαρίας

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >