Ναρκωτικά - Εξαρτησιογόνες ουσίες

Συνέντευξη με τον κ. Παναγιώτη Τσουκαρέλλη, Κοινωνικό Λειτουργό, επιστημονικό υπεύθυνο του κέντρου πρόληψης ?? ΠΝΟΗ-OKANA?

Δημοσιογραφική "ομάδα", οι μαθητές της Στ' τάξης:
Κατερίνα Κουτσκουδή
Κλεονίκη Πετεινέλλη
Ραφαήλ Χριστοφαρής
Ραφαηλία Τζαναβάρη
Ευαγγελία Κουντουρέλλη
Βλωτίνα Δουγραμματζή

Υπεύθυνος - Συντονιστής:
Γρηγόριος Χατζηφώτης (Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου)

1. Τι είναι τα ναρκωτικά;
Οποιαδήποτε ουσία, φυσική ή τεχνητή, που μπορεί να δράσει στο κεντρικό νευρικό σύστημα, κατασταλτικά ή διεγερτικά είναι εξαρτησιογόνος. Η χρήση των ουσιών αυτών επηρεάζει την αντίληψη και τη διάθεση και προκαλεί άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε δυσάρεστα συναισθήματα. Εκτός από τις παράνομες υπάρχουν και πολλές νόμιμες ουσίες, που επιδρούν με τον ίδιο τρόπο στο σώμα και στον ψυχισμό. Η διάκριση αυτή μεταξύ νόμιμων και παράνομων ουσιών γίνεται στα πλαίσια της υπάρχουσας νομοθεσίας. Στην πραγματικότητα όμως και οι δυο αυτές κατηγορίες προκαλούν εξάρτηση.
Με απλά λόγια ναρκωτικά είναι οτιδήποτε αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σώμα μας, τον τρόπο που σκεφτόμαστε, ενεργούμε ή αισθανόμαστε τον κόσμο.

2. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται;
Οι εξαρτησιογόνες ουσίες μπορούν να διακριθούν σε:
- Νόμιμες όπως είναι ο καπνός και τα οινοπνευματώδη
- Παράνομες , όπως το χασίς και η ηρωίνη.
Υπάρχει και μια ενδιάμεση κατηγορία ουσιών που αποτελείται από τα ψυχοτρόπα φάρμακα (ηρεμιστικά, υπνωτικά κ.τ.λ.), τα οποία ενώ διατίθενται για ιατρικούς λόγους χρησιμοποιούνται πολλές φορές για να «φτιαχτεί» κάποιος και μάλιστα σε συνδυασμό με άλλες ουσίες όπως αλκοόλ κ.α.

3. Τύποι ναρκωτικών :
-Διεγερτικά: Αυτά, που επιταχύνουν τις διαδικασίες του κεντρικού νευρικού συστήματος και αυξάνουν τη δραστηριότητα και την ευθυμία του χρήστη.
-Κατασταλτικά: Αυτά, αντίθετα προς τα διεγερτικά, επιβραδύνουν τις διαδικασίες του σώματος και κάνουν το χρήστη λιγότερο εύθυμο και νυσταλέο.
-Παρενεργά: Αυτά είναι κυρίως τα παραισθησιογόνα (ψυχεδελικά). Αλλοιώνουν τις αισθήσεις, τις σκέψεις, τα αισθήματα και τη συμπεριφορά του χρήστη. Δεν μπορεί να προβλεφθεί ή να γενικευτεί το πώς επιδρούν στο χρήστη.

4. Ιστορική προέλευση των ναρκωτικών.
-Καπνός:Το κάπνισμα διαδόθηκε στην Ευρώπη από τους εξερευνητές του Νέου Κόσμου. Οι αυτόχθονες κάτοικοι τα Αμερικής, οι Ινδιάνοι, είχαν τη συνήθεια να χρησιμοποιούν τον καπνό για λόγους ευφορικούς, θεραπευτικούς και θρησκευτικούς.
Παρ? όλες τις αρχικές αντιδράσεις στη χρήση του καπνού, η συνήθεια του καπνίσματος διαδόθηκε και στην Ευρώπη. Το τσιγάρο μαθεύτηκε από τον πόλεμο της Κριμαίας, όπου οι στρατιώτες είδαν τους Τούρκους να τυλίγουν τον καπνό σε χαρτάκια.
-Αλκοόλ:Το αλκοόλ είναι η αρχαιότερη εξαρτησιογόνος ουσία, που χρησιμοποιείται σ? όλο τον κόσμο. Πρώτη ιστορική αναφορά για την παρασκευή οινοπνευματωδών ποτών συναντάμε σε αρχαίο αιγυπτιακό πάπυρο του 3500 π.χ. , ενώ από τον 4ο αιώνα έχουμε αναφορές στα προβλήματα, που προκαλούνται από την κατάχρηση του (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, επίσκοπος Κων/πολης)
Τα προβλήματα αυτά αναγκάζουν την Αγγλία στα μέσα του 1700 περίπου να αυξήσει την τιμή των οινοπνευματωδών, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η κατάχρηση τους.
Το αλκοόλ σήμερα πιστεύεται ότι ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από οποιαδήποτε άλλη εξαρτησιογόνο ουσία.
-Κάνναβη: Η κάνναβη χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια, ενώ μαρτυρίες για τη χρήση της για θεραπευτικούς σκοπούς έχουμε από το 2000 π.χ. κυρίως στην Κίνα και στην Ινδία.
Στην Ελλάδα από τις περιγραφές του Ηροδότου, γνωρίζουμε ότι οι Σκύθες (αρχαίοι κάτοικοι της Θράκης) χρησιμοποιούν την κάνναβη για την κατασκευή υφασμάτων , αλλά και σε τελετές για το ευφορικό της αποτέλεσμα.

5. Ποια προβλήματα δημιουργούν τα ναρκωτικά ;
-Το αλκοόλ επιβραδύνει τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, και είναι συστατικό της μπύρας, του ουίσκι, του κονιάκ, του ούζου. Αμβλύνει τη σκέψη και τη δράση, αλλά δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Όταν οι άνθρωποι πίνουν οινοπνευματώδη ποτά, μπορεί να ενεργούν κατά διάφορους τρόπους. Μπορεί να χάσουν τον αυτοέλεγχο και το συντονισμό τους με άλλα πράγματα, στην περίπτωση που μεθύσουν.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει τρικλίσματα, τρελή συμπεριφορά, καβγάδες, εξάρτηση, ακόμη και θάνατο.
-Η νικοτίνη είναι ένα ναρκωτικό που ενεργεί ως διεγερτικό στην καρδιά και στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Ο καπνός περιέχει επίσης μια καρκινογόνα ουσία, που ονομάζεται πίσσα, καθώς και άλλες βλαβερές χημικές ουσίες. Το κάπνισμα αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα υγείας σήμερα. Δυστυχώς η χώρα μας έρχεται πρώτη στην κατανάλωση τσιγάρων στην Ευρώπη και το χειρότερο, καπνίζουν πάρα πολλά παιδιά.

Συνέπειες και κίνδυνοι από το κάπνισμα:
1. Κάκοσμη αναπνοή, μυρωδιά ρούχων, λεκιασμένα δόντια, κίτρινα δάχτυλα.
2. Νέκρωση των αισθήσεων της οσμής και της γεύσης
3. Οι καπνιστές αυξάνουν τις πιθανότητες να πάθουν σοβαρές αρρώστιες όπως οι παρακάτω:
- Εμφύσημα
- Χρόνια βρογχίτιδα
- Καρδιοπάθεια
- Καρκίνο του πνεύμονα
- Άλλες μορφές καρκίνου
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι μη καπνιστές αντιμετωπίζουν πολλούς από τους ίδιους κινδύνους, όταν βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο με ανθρώπους, που καπνίζουν! Ακόμη εκείνοι που χρησιμοποιούν καπνό σε άλλες μορφές (πίπα, πούρα), αντιμετωπίζουν κινδύνους, όπως ο καρκίνος των χειλιών και του στόματος, καθώς και αρρώστιες του στόματος και των ούλων (μασώντας καπνό ή ρουφώντας ταμπάκο).

Για το κάπνισμα: Οι άνθρωποι αρχίζουν να καπνίζουν για διάφορους λόγους.
- Επειδή καπνίζουν κι άλλοι.
- Έτσι για να δοκιμάσουν
- Σε ένδειξη ανταρσίας
- Για να αισθανθούν μεγάλοι ή να παραστήσουν τους μεγάλους
Πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να καπνίζουν επειδή τους έχει γίνει συνήθεια. Έχουν πάθει εξάρτηση από τον καπνό, ακριβώς, όπως παθαίνει κανείς εξάρτηση από πολλές άλλες ουσίες, που περιέχουν ναρκωτικά. Οι άνθρωποι που δοκιμάζουν να κόψουν το κάπνισμα νιώθουν συχνά συμπτώματα στέρησης όπως νευρικότητα, ανησυχία, αϋπνία και ευερεθιστικότητα.

Μερικοί από τους κινδύνους, που έχουν σχέση με το κάπνισμα ναρκωτικών (χασίς και μαριχουάνα)είναι:
-Απρόβλεπτη κατάσταση φόβου και πανικού
-Βλάβη στους ιστούς των πνευμόνων και των βρόγχων
-Ταχυπαλμία της καρδιάς, που μπορεί να κρατήσει ώρες.
-Προσωρινή αμνησία
-Ανικανότητα για συγκέντρωση και επικοινωνία
-Απώλεια συντονισμού

Τα διεγερτικά προκαλούν ποικίλα σωματικά και διανοητικά προβλήματα: Τα διεγερτικά κάνουν το χρήστη πιο ευμετάβολο και σωματικά ανήσυχο. Συχνά τον κάνουν να τεντώνεται πέρα από τα φυσικά του όρια με πολύ σοβαρές συνέπειες. Οι χρήστες διεγερτικών είναι συχνά κακόκεφοι και ανήσυχοι. Έχουν την τάση να παρουσιάζουν κυκλοφοριακά και καρδιακά προβλήματα. Η πολλή χρήση διεγερτικών μπορεί να καταλήξει σε:
-Σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες (δυσκολίες στην ομιλία και στη σκέψη)
-Σοβαρή ελαττωματική θρέψη ( προβλήματα σχετικά με την υγεία, το δέρμα, τα ούλα, τα νύχια και τα μαλλιά)
-Βίαιη , απρόβλεπτη συμπεριφορά
Τα κατασταλτικά επιβραδύνουν τη δραστηριότητα του σώματος και μπορεί να φέρουν ύπνο μη φυσιολογικό. Οι άνθρωποι, που τα χρησιμοποιούν συχνά ενεργούν ασυναίσθητα ή σα μεθυσμένοι. Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να κάνουν από τη μία στιγμή στην άλλη και συχνά ούτε οι ίδιοι ξέρουν τι κάνουν. Συνήθως ο συντονισμός των κινήσεων τους είναι ελαττωματικός και δυσκολεύονται να μιλήσουν και να σκεφτούν καθαρά. Η λήψη πολλών κατασταλτικών ταυτόχρονα μπορεί να προκαλέσει σταμάτημα της αναπνοής και θάνατο.

6. Υπάρχει σήμερα πρόβλημα με τα ναρκωτικά;
Πάντα υπήρχαν αλκοολικοί , χρήστες καπνού ή οπίου και άλλου είδους ουσιοεξαρτημένοι. Σήμερα όντως όμως υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι, που κάνουν χρήση ουσιών. Η ζωή έχει γίνει πιο πολύπλοκη και συχνά αποπροσανατολιζόμαστε. Πολλές αξίες και κανόνες, που έδιναν νόημα στη ζωή αμφισβητούνται.. Παράλληλα διαφόρων ειδών αξίες «νέες», «εναλλακτικές» εμφανίζονται στον ορίζοντα, δημιουργώντας ένα αίσθημα ανασφάλειας, ένα είδος κρίσης των αξιών. Τι παραμένει έγκυρο σήμερα; Για ποιο πράγμα μπορούμε να υπερηφανευόμαστε; Τι είναι αυτό, που μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς και αισιόδοξοι; Καταλαβαίνουμε ότι σε μία τέτοια ατμόσφαιρα η τάση να αποφύγουμε την πίεση με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο είναι περισσότερο επιτακτική.

7. Ποιες είναι οι αιτίες, που οδηγούν τους νέους στα ναρκωτικά;
Οι άνθρωποι πειραματίζονται με τα ναρκωτικά γιατί νομίζουν ότι θα επεκτείνουν τη σκέψη τους και θα βελτιώσουν τη δημιουργικότητα και την αυτογνωσία τους, αισθανόμενοι τα πράγματα κατά ένα διαφορετικό τρόπο. Δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία ότι αυξάνει η δημιουργικότητα και τα αισθήματα που δημιουργούνται συχνά αντί ευχάριστα, είναι τρομακτικά.
Οι νέοι δυσκολεύονται πολύ περισσότερο να ζήσουν σε μία τόσο γρήγορα μεταβαλλόμενη κοινωνία. Δεν είναι πια βέβαιοι ότι θα βρουν μια θέση μέσα σ? αυτή. Ψάχνοντας την ταυτότητα τους , η έλλειψη σταθερών αξιών, τους επηρεάζει πάρα πολύ. Κατά τη δύσκολη περίοδο της εφηβείας οι νέοι θα πρέπει να πάρουν αποφάσεις , που θα επηρεάσουν το μέλλον τους π.χ. να διαλέξουν ένα επάγγελμα. Σ? αυτή την περίοδο της μεταμόρφωσης ? που δεν είναι πια παιδί ? ούτε ενήλικας, ο έφηβος ψάχνει να βρει ένα νόημα στη ζωή του. Οι έφηβοι ακούνε να λέγονται ότι στην κοινωνία μας το να είσαι νέος είναι πλεονέκτημα. Αρκεί μόνο να παρατηρήσουμε πόσο προβάλλεται η νεότητα και η καλή φυσική κατάσταση στις διαφημίσεις. Γρήγορα όμως διαπιστώνουν ότι υπάρχει εκμετάλλευση της εικόνας τους και όχι πραγματική εκτίμηση γι? αυτούς τους ίδιους. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι ορισμένοι νέοι αρχίζουν να κάνουν χρήση ουσιών στην αρχή της εφηβείας, όταν ο κυνισμός του κόσμου των ενηλίκων τους κτυπάει κατάμουτρα.

Γενικότερα οι αιτίες είναι οι εξής:
-Πίεση από την παρέα των συνομηλίκων
-Τα προβλήματα, που βιώνει στην οικογένεια ,στην καθημερινή ζωή
-Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό του , που οφείλεται στο τι έχει βιώσει στη σχέση του με τους γονείς και κατά πόσο μέσα από αυτή τη σχέση μπόρεσε να νιώσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τη βεβαιότητα ότι μπορεί να αντλεί ικανοποίηση από τη ζωή του και να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες, που του παρουσιάζονται.
Σήμερα πολλοί νέοι δεν έχουν στόχους και αναρωτιούνται για το νόημα, που πρέπει να δώσουν στη ζωή τους.

8. Σε ποια ηλικία οι γονείς πρέπει να μιλούν στα παιδιά για τα ναρκωτικά;
Η πρόληψη της χρήσης ουσιών δεν πραγματοποιείται μόνο με την ενημέρωση των παιδιών για τις βλαβερές επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών. Στην πραγματικότητα, ίσως αυτός δεν είναι και ο καλύτερος τρόπος, όταν θέλουμε να αποτρέψουμε τα παιδιά μας από τη χρήση ουσιών. Το παιδί του δημοτικού χρειάζεται να γνωρίζει για την επικινδυνότητα της υπερβολικής χρήσης φαρμάκων, που πιθανόν υπάρχουν και κυκλοφορούν στο σπίτι, για τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης νόμιμων ουσιών (καπνός και αλκοόλ). Ωστόσο είναι σημαντικό να κατανοεί ότι ζει σε ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον, όπου υπάρχει πραγματική αγάπη και ασφάλεια, έτσι ώστε να νιώθει ότι ανήκει κάπου, όπου είναι αποδεκτό γι? αυτό, που είναι. Επιπλέον πρέπει να νιώθει ότι σε οποιαδήποτε δυσκολία μπορεί να απευθυνθεί και να ακουμπήσει στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του. Είναι εξίσου σημαντικό να έχει πάρει τέτοιου είδους μηνύματα από την οικογένεια, έτσι ώστε το ίδιο να νιώθει ότι αξίζει , ότι είναι σημαντικό ,έτσι ώστε να μπορεί να πει «όχι» σε οποιονδήποτε ενήλικα ή συνομήλικο, που θα προσπαθήσει να το παρασύρει.
Η συχνή ενημέρωση των παιδιών ή των εφήβων για τις ναρκωτικές ουσίες, μπορεί να λειτουργήσει ως «διαφήμιση» και να κεντρίσει την περιέργεια των νέων «για το τι είναι τελικά, αυτές οι ουσίες, που τόσο λόγος γίνεται γι? αυτές»

9. Μπορεί να γίνει πρόληψη και πώς;
Ασφαλώς και μπορεί να γίνει πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών .
Αρχικά μέσα από την οικογένεια θα πρέπει να βοηθήσουμε το παιδί να αντιστέκεται σε οποιαδήποτε αρνητική επιρροή. Θα πρέπει να δώσουμε στο παιδί την απαραίτητη ασφάλεια και ελευθερία ώστε να βρει τη θέση του στην κοινωνία για να μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες. Όταν οι ενήλικες «συντροφεύουν» το παιδί, το εμπιστεύονται και του επιτρέπουν να βρει τη θέση του, το παιδί νιώθει ψυχικά πιο δυνατό να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες, που του προκύπτουν. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι γονείς να προάγουν την αυτονομία του παιδιού, προσφέροντας του τις ευκαιρίες να πετύχει «στόχους» προσαρμοσμένους στις δυνατότητες του.

10. Υπάρχουν τρόποι θεραπείας των τοξικομανών από τα ναρκωτικά;
Είναι αλήθεια ότι ορισμένοι καταφέρνουν να ξεφύγουν επειδή έχουν ισχυρό κίνητρο και θέληση. Συνήθως όμως αυτό δεν είναι αρκετό για να σταματήσει κάποιος τη χρήση. Η εξάρτηση δεν καταπολεμάται μόνο με τη λογική. Οι δυνάμεις, που στηρίζουν την ουσιοεξάρτηση είναι μερικές φορές τόσο ισχυρές, που κανένα λογικό επιχείρημα, ακόμη κι αυτό του κινδύνου για την υγεία, δεν ασκεί επιρροή πάνω της.

11. Πώς αντιμετωπίζει η πολιτεία τα ναρκωτικά;
Η πολιτεία στην προσπάθεια της να προλάβει τη χρήση παρανόμων εξαρτησιογόνων ουσιών ίδρυσε τα Κέντρα Πρόληψης κατά της χρήσης ουσιών. Τα Κέντρα Πρόληψης απευθύνονται με σεμινάρια σε κάθε ενεργό πολίτη (καθηγητή, δάσκαλο, γονιό, στρατιωτικό, μαθητή δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου. κ.τ.λ.) Οι παρεμβάσεις των Κέντρων Πρόληψης δεν έχουν στόχο την απλή ενημέρωση των πολιτών για τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης ουσιών αλλά επιδιώκουν την ανάδειξη των θετικών σημείων του ανθρώπου (αίσθηση το ότι αξίζει, ικανότητες επικοινωνίας και λύσεις προβλημάτων κ.τ.λ.) που θα τον αποτρέψουν από τη χρήση ουσιών και θα τον βοηθήσουν να ζήσει μια ζωή με νόημα

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >